කොළොම්තොට - 1 - හැඳින්වීමක්

අද ඉඳන් මම අලුත් ලිපි මාලාවක් පටන් ගන්න යන්නෙ. මේකෙදි කරන්න අදහස් කරන්නෙ කොළඹ ගැන රසවත් විස්තර හොයාගෙන යන එක. කොළඹ ඉතිහාසය ගැන, ඒ කාලෙ ඉඳන් අද දක්වා කොළඹ වෙනස් වුණ හැටි ගැන, කොළඹ තියෙන වැදගත් ස්ථාන හා ස්වාභාවික පිහිටීම් ගැන, මේ කාලෙ කොළඹ වෙමින් පවතින හා නුදුරු අනාගතයේදී වෙන්න නියමිත දේවල් ගැන, ලියන්න තමයි හිතාගෙන ඉන්නෙ. එහෙනම් කොළඹ ඉතිහාසය ගැන කෙටි විස්තරයකින්ම පටන් ගන්නම්.

ලන්දේසි කාලයේ කොළඹ වරාය (ගත්තෙ මෙතනින්)

කොළඹ නගරය පිහිටල තියෙන්නෙ ලංකාවේ පුරාණ රාජධානි දෙකක් වෙච්ච කෝට්ටේ සහ කැලණිය යන නගර වලට ඉතාම කිට්ටුවෙන් (කැලණිය අර සුප්‍රසිද්ධ අ-පො-ද-යා-කු-ග-කෝ වලින් එකක් ‍නොවුණට විහාර මහා දේවියගෙ පියා වෙච්ච කැලණිතිස්ස රජතුමා කැලණියේ රජකම් කළ බව අපි අහල තියෙනවනෙ). ඒ වුණත් කොළඹ කියන්නෙ ඓතිහාසිකව රාජධානියකට වඩා ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස ප්‍රධාන වුණු නගරයක්. මේකට ප්‍රධාන හේතු දෙකක් බලපාල තියෙනව.

1. කැලණි ගඟ ආශ්‍රිතව පිහිටීම (ලෝකයේ ප්‍රධාන නගර ගණනාවක් ගංගා නිම්න හා මෝයවල් ආශ්‍රිතව තමයි ඇති වෙලා තියෙන්නෙ)
2. වෙරළබඩ නගරයක් වීම නිසා අන්තර්ජාතික වෙළඳාමේ කේන්ද්‍රස්ථානයක් වීම (ඓතිහාසිකව වැදගත් වූ වෙළෙඳ මාර්ගයක් වන සේද මාවතේ කොළඹ පිහිටීම ගැන විස්තර පසුවට)

කොළඹට ඒ නම හැදුණු හැටි ගැන මත කීපයක් තියෙනව. එයින් ප්‍රධාන මතයන් දෙකක් මේ විදියට ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන්.

1. කැලණි ග‍ඟ මුහුදට වැටෙන ස්ථානය නිසා කැලණි+තොට = කොළොන්තොට = කොළොම්තොට = කොළඹ
2. කොළ පැහැති අඹ ගස් සහිත වරායක් (තොටක්) වීම නිසා කොළ + අඹ + තොට = කොළඹ තොට = කොළඹ

මෙයින් පළමු මතය වඩා පිළිගත හැකි සේ පෙණුනත් දෙවන මතය වෙනුවෙන් ඇති ප්‍රබල සාධකයක් තමයි මේ පහළ තියෙන සලකුණ.

ලන්දේසි පාලන සමයේ ඔවුන් කොළඹ සඳහා භාවිතා කළ සංකේතය (ගත්තෙ මෙතනින්)

ලංකාවට පැමිණි විදේශීය පාලකයින් කොළඹ ඔවුන්ගෙ පරිපාලන මධ්‍යස්ථානය කරගැනීමත් එක්ක තමයි කොළඹ නගරය විශාල වෙනසකට ලක්වෙන්න පටන් අරන් තියෙන්නෙ. ඒත් ඊට කලින් ලංකාවට පැමණි ඉබන් බතූතා වගේ දේශාටකයිනුත් කොළඹ ඒ කාලයේ ලෝකයේ පැවති ප්‍රධාන පෙළේ ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයක් බව වාර්තා කරල තියෙනව. ඇතැම් විට විදේශීය ජාතීන්ගේ අවධානය අපේ රටට යොමු වෙන්නත් යුරෝපීය ජාතීන් තුනක්ම අපේ රටේ පාලනය උදෙසා යුද වැදෙමින් වරින් වර අපේ රට අත්පත් කරගන්නත් කොළඹ නගරයේ වැදගත්කම ප්‍රබල හේතුවක් වන්නට ඇති.

කොළඹ ගැන කතා කිරීමේදී අත් හරින්නටම බැරි පෘතුගීසි-ලන්දේසි-ඉංග්‍රීසි පාලකයන් හා කොළඹ-කෝට්ටේ-සීතාවක යන බල කේන්ද්‍රයන් හා සබැඳි ඉතිහාසය මීළඟ ලිපියෙන් කෙටියෙන් ගෙන එන්නම්.